Als je geboren wordt als baby is alles nog volledig chaos, het enige wat je echt kan onderscheiden is licht en donker. Het eerste contrast dat je echt gaat herkennen is de haargrens van je moeder. Langzaam leer je steeds meer welke verzamelingen ​contrasten bij elkaar horen en welke objecten deze samen vormen, welke betekenis ze hebben. Zoals je moeder, een fles, je wieg, de kast en een speeltje.

Daarnaast leer je welke handelingen van je moeder tijdelijk zorgen dat de spanning in je lichaam ophoudt. Langzaam leer je ook wat je moet doen om te zorgen dat moeder die handelingen uitvoert. Je leert dat moeder bepaalde handelingen alleen uitvoert als je haar blij maakt. Langzaam leer je vooral wat het is dat je moet doen om moeder zo blij mogelijk te maken. In deze specifieke situatie kan ik me het best zo en zo gedragen voor het behalen van het optimale resultaat. Bijvoorbeeld je bordje helemaal leeg eten of breed glimlachend laten merken dat je t eten echt heel erg lekker vond.

Hoe vaker je in een bepaalde situatie op een bepaalde manier gedraagt met op korte termijn het gewenste resultaat, hoe dieper dit gedragspatroon gaat inslijten. Het zorgt ervoor dat je uiteindelijk automatisch, zonder nadenken of beslissen, dit gedrag vertoont wanneer je in die bepaalde situatie terechtkomt. Dit soort gedragspatronen blijf je je hele leven aan- en afleren Lees meer.

De gedragspatronen die je in je vroege jeugd hebt aangeleerd zijn zo diep geworteld zijn dat ze aanvoelen als fundamentele waarheden.  Ze zijn door de tijd heen zo vaak bekrachtigd met de beste uitkomst op korte termijn dat ze automatisch en  intuïtief zijn geworden. Je kan er maar heel moeilijk aan sleutelen omdat ze zo ontzettend diep liggen. Dit verschijnsel is heel handig als je volwassen leven in dezelfde soort wereld plaatsvindt als je vroege jeugd, een wereld waar dezelfde regels gelden. Het is dan handig dat je in bepaalde situaties automatisch zonder nadenken de reactie geeft die tijdens je jeugd de beste uitkomst gaf. Het automatisch kunnen reageren zonder nadenken scheelt tijd en energie wanneer je niet steeds opnieuw het wiel hoeft uit te vinden.

Als je echter tijdens je jeugd in een situatie opgroeide waarbij er andere levenseisen waren dan in je volwassen leven. Als het bijvoorbeeld vereist was om echt op een bepaalde manier te reageren om te overleven in je jeugd, terwijl dat in je volwassen leven niet meer nodig is, of zelfs op lange termijn ervoor zorgt dat je minder gelukkig bent dan je zou kunnen zijn, kan je dat behoorlijk in de weg zitten. Dit noemen we destructieve gedragspatronen.

In therapie kan je samen met je psycholoog via observatie en/of vragenlijsten erachter komen welke destructieve gedragspatronen jou in de weg zitten om je eigen welzijn te optimaliseren. Hij heeft een vragenlijst ontwikkelt die heel mooi laat zien welke van die schema’s jij hebt ontwikkelt Vervolgens kan je er bijvoorbeeld voor kiezen om aan de hand van schematherapie die destructieve gedragspatronen te gaan confronteren en neutraliseren met nieuwe constructieve gedragspatronen aan te leren. Volgens Jeffrey Young clusteren de diepliggende gedragspatronen in Schema’s. Onderstaande test is de officiële schemavragenlijst van Young die je kan helpen te onderzoeken welke schema’s er diep in jou geworteld liggen. Het gaat om een excell-bestandje dat je gratis mag opslaan op je eigen computer en dan offline kan invullen (volledige privacy).

Klik hier voor de YSQ Nederland

Het kan ook zijn dat je gedragspatronen niet wil of nog niet kan afleren, omdat ze vaak ook mooie gevolgen hebben die je niet kan missen, dan kan je er voor kiezen om bijvoorbeeld met dialectische gedragstherapie aan de slag te gaan. Marsha Linehan is een psychologe die zelf ook moeite had om zich staande te houden door haar ingewikkelde karakter. Ze was het beeld van een zieke persoonlijkheid waaraan geknipt en geplakt moest worden zat, ze was zelf trots op haar creatieve passievolle karakter en ontwikkelde een nieuwe therapievorm. Deze therapievorm leert clienten om makkelijker om te gaan met hun karakter. Ze probeert niet te sleutelen aan die diepe gedragspatronen, maar leert cliënten zichzelf beter kennen, zodat ze weten op welke momenten er uitdagingen ontstaan en hoe ze daar dan het beste mee om kunnen gaan.

Klik hier voor een afspraak