Is egoïsme behandelbaar?

Is egoisme behandelbaar door een psycholoog (rijleraar, Yvonne)?

Bij het beantwoorden van deze vraag beschouw ik egoisme als de persoonlijkheidstrek waarbij een persoon niet automatisch iets voor iemand anders over heeft.

Vanuit de hersenen gezien is egoïsme absoluut behandelbaar. Hersenen blijven plastisch (veranderbaar) tot ze echt dood zijn. Hoe langer een aangeleerde automatische handeling wordt uitgevoerd en dus ook hoe vroeger de handeling is aangeleerd, hoe sterker de verbindingen zijn en hoe dieper ze verbonden zijn met allemaal andere dingen. Dus gemakkelijk zal het niet worden.

Egoïsme als persoonlijkheidstrek heeft twee grote mogelijke oorzaken:

• iemand heeft tijdens zijn jeugd nooit de kans gehad om te leren delen.
• iemand heeft tijdens zijn jeugd geleerd dat samen delen slecht is voor zijn overlevingskansen.

Als iemand nooit de kans gehad heeft om te leren delen, kan hij dit alsnog aanleren via consequent belonen (positieve bekrachtiging) vanuit zichzelf of via iemand anders (therapie, vrienden of familie). Helaas duurt het wel lang om iets aan te leren wanneer iemand al volwassen is. Ook is het belangrijk dat bij een terugval niet te negatief te reageren. De kans is dan groot dat er wordt opgegeven.

Als iemand tijdens zijn jeugd heeft geleerd dat samen delen slecht is voor zijn overlevingskansen, is het nog moeilijker om deze persoon te leren om samen te delen. Een automatisch reactie die iemand tijdens zijn jeugd aanleert om te overleven noemen we een copings-mechanisme. Ook deze persoon kan het aanleren via positieve bekrachtiging, maar vier stappen vooruit, en weer drie achteruit.

Als iemand een bepaalde handeling of actie een paar keer uitvoert in een bepaalde situatie, traint hij de verbinding tussen die situatie en de handeling. Net zoals bij het trainen van beenspieren, de spieren steeds sterker worden, wordt de verbinding tussen de situatie en de handeling ook steeds sterker. Hoe sterker de verbinding, hoe groter de kans dat deze handeling in dezelfde situatie weer automatisch wordt geactiveerd. En hoe vaker dat gebeurd, hoe sterker de verbinding weer wordt. Dit noemen we automatisering van een actie-reactie patroon.

Een voorbeeld van een actie-reactie patroon dat bij bijna iedereen herkent, is de fietsroute van thuis naar school. Als een persoon niet bewust nadenkt en hij in de omgeving komt waardoor deze route loopt, gaat hij vaak onbewust deze route volgen, ook wanneer hij eigenlijk een vrije dag heeft.
Als er niet bewust wordt nagedacht, wordt de handeling uitgevoerd met de sterkste verbinding met de huidige situatie. Maar een persoon heeft VETO op die automatische reactie. Als er wel bewust wordt nagedacht, kan men een andere handeling uitvoeren. Als men dit vaak genoeg blijft doen, zal de verbinding met de nieuwe actie sterker worden dan met de oude handeling.

Zo is het ook met copingmechanismes. Het is een handeling waarvan gebleken is dat hij leidde tot het overleven van een moeilijke situatie tijdens de jeugd. Door de goede uitkomst, zal de persoon deze handeling bewust als oplossing blijven gebruiken, en traint de handeling zo tot een automatische reactie.

Het is niet nodig dat deze handeling ook echt de oorzaak was van de gewenste toestand, als de handeling maar samen valt met de gewenste uitkomst in de moeilijke situatie. Het probleem bij copingsmechanismes is vaak dat de automatische reactie die is aangeleerd tijdens de jeugd, niet meer nodig is, niet meer werkt in het volwassen leven. In ieder geval is de automatische reactie ongewenst geworden.

Gelukkig is deze automatische handeling ook af te leren, maar omdat een copingsmechanisme vaak een reactie is op een stress situatie, komen er veel emotisch los en is het nog moeilijker voor de persoon om bewust na te denken bij de handeling.

en zo is het ook met egoistisch handelen.

• De eerste stap is dat de persoon het zelf inziet.
• De tweede stap is dat hij wil veranderen.
• De derde stap is consequente positieve bekrachtiging van een ander of van zichzelf voor de nieuwe gewenste handeling. Belonen voor samen delen.

Welke soort behandeling is hiervoor het meest geschikt en waar kun je hiervoor terecht?

 
het advies van klinisch psycholoog A.
het advies van klinisch psycholoog M. Lopez