De ziekte van Parkinson -simpel uitgelegd

Symptomen

De meest voorkomende symptomen bij de ziekte van Parkinson zijn het trillen van de handen, benen, kin of tong (tremors); het trager worden van bewegingen (bradykenesie) en de stijfheid (rigiditeit).

De Oorzaken

Ondanks veel onderzoek is de oorzaak van Parkinson helaas nog niet gevonden. Wel weten we veel over de factoren die invloed hebben op de kans om Parkinson te krijgen. Zo zijn er een aantal genen die het risico op Parkinson vergroten. Ook factoren als toenemende leeftijd, een eiwitstofwisselingstoornis en omgevingsfactoren zoals aanraking met giftige stoffen vergroten het risico. Rook en/of koffieverslaving lijken samen te gaan met een lager risico op Parkinson, maar daarover later meer *.

Dopamine

Een groot aantal van de parkinsonsymptomen gaat samen met een tekort aan Dopamine in de hersenen. Dopamine is de neurotransmitter  C8H11N02 (figuur 1). Een neurotransmitter is een stofje dat aan elkaar wordt doorgegeven door hersencellen (neuronen)  om te kunnen communiceren met elkaar.

Klik hier om meer te lezen over hersencellen en hun communicatie via neurotransmitters

Dit tekort aan Dopamine in de hersenen is het gevolg van het langzaam afsterven van de hersencellen in de Substantia Nigra (Figuur 2: helemaal rechtsbeneden) die de dopamine produceren. De Substantia Nigra is een hersencelgroepje dat deel uitmaakt van de Basale Ganglia (figuur 2: rechtsboven in geel). De Basale Ganglia zijn een verzameling neurongroepen die in het midden van je brein precies tussen de Hypocampus (blauw) en de Thalamus (groen) liggen, net boven de hersenstam (lichtgroen). In neurotypische hersenen werken de neurongroepen van de Basal Ganglia met elkaar samen om je spieren gecoordineerd aan te trekken de beweging die je wil maken soepel en vloeiend verloopt. 

De bewuste vrijwillige beweging

Wanneer je bewust een vrijwillige beweging wil maken wordt er eerst een seintje gestuurd vanuit de Cortex (figuur 3; de prefrontale cortex, PFC zit net achter je voorhoofd en houdt zich bezig met de planning) naar de basal ganglia die vervolgens zorgt via een proces van inhibitie van de ene spier en excitatie van de andere spier voor de juiste coördinatie van de voorgenomen beweging. De output van de Basal Ganglia gaat via de Thalamus terug naar de Cortex (de Motorcortex, loopt in een band omlaag net voor je oor). De motorcortex stuurt vervolgens seintjes via de lange zenuwen door je ruggengraat naar de spieren van je ledematen die zo een soepele vrijwillige beweging kunnen maken. Wanneer de basale ganglia niet goed functioneren zoals bij Parkinson resulteert dat in de bekende tremors, bradyskenie en rigiditeit.

Inhibitie en Excitatie

De coordinatie vanuit de basale ganglia van zowel de onderdrukking als de activatie van spieren wordt aangestuurd door de dopamine uit de Substantia Negra (figuur 4).

De dopamine die gemaakt wordt in de substantia negra wordt getuurd naar het Striatum waar de dopamine in D1 en D2-recptoren valt. Wanneer er Dopamine in de D1-receptor valt, wordt de beweging aangemoedigd: De dopamine exciteert (+) de inhibitie (gaba -) van de inhibitie (gaba -) van de beweging (+ – – = +). Wanneer er  dopamine in de D2 -receptoren valt, wordt de beweging afgeremd. Het exciteert (dopamine) de inhibitie (gaba -) van de inhibitie (gaba -) van de exictatie (glut +) van de inhibitie (gaba-) van de beweging ( + – – + – = -).

De Minder bekende symptomen

Het komt soms voor dat de hoofdsymptomen tremor, bradykinesie, rigiditeit vooraf worden gegaan door klachten van verminderde reuk, obstipatie, depressie en slaapstoornissen. Deze klachten zijn echter zo aspecifiek dat de diagnose Parkinson in dit stadium zelden wordt gesteld. Na verloop van tijd kunnen er naast de hoofdsymptomen problemen ontstaan met ontlasting, plassen en verslikken, en op den duur ook hallucinaties, cognitieve problemen. De levensverwachting bij patiënten met de ziekte van Parkinson is  niet korter vergeleken met neurotypische mensen.